Odporność organizmu stanowi podstawowy element utrzymania dobrego zdrowia i samopoczucia. Na naszą odporność składa się wiele czynników. A jednym z nich jest zapewnienie stabilnej i korzystnej mikroflory jelitowej.
W momencie kiedy mikrobiota zostaje zaburzona, może okazać się konieczne wspomaganie pracy jelit. Poprzez uzupełnienie komensalnych (dobrych dla naszego zdrowia) szczepów bakteryjnych i zapewnienie im pożywki (prebiotyku) z zewnątrz. Dostarczając ją wraz raz z dietą lub suplementacją.
Na rynku istnieje wiele produktów probiotycznych, lecz naszą uwagę przykuł produkt Neutrient Neu Biotic, ponieważ zawiera aż 20 różnych szczepów drobnoustrojów i 20 miliardów żywych bakterii CFU. Co ważne, jest to synbiotyk. A więc dodatkowo dodano do niego pożywkę w postaci Fruktooligosacharydów i Inuliny. Wspierających ich odpowiednią kolonizację i rozwój.
W powyżej wspomnianym produkcie występują ważne bakterie z rodzaju Bifidobacterium, Lactobacillus, Streptococcus thermophilus i Enterococcus faecium. O których właściwościach i ogólnej roli jelit w kształtowaniu odporności, opowiemy w tym artykule.
Jelita a odporność
Coraz częściej można usłyszeć stwierdzenie, że ,,zdrowie zaczyna się w brzuchu’’, ale co to tak naprawdę oznacza? Postaramy się to pokrótce wyjaśnić.
W jelitach znajdują się mikroorganizmy tzw. ,,mikrobiota jelitowa’’, która odgrywa ważną rolę w procesach trawienia, wchłaniania, metabolizmu, ale również w kształtowaniu ogólnej odporności organizmu człowieka [1].
Układ odpornościowy ściśle związany jest z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego, w skrócie nazwanego ,,GALT’’ (ang. gut-associated lymphoid tissue). GALT to nic innego jak określenie całości tkanki limfatycznej, występującej w obrębie przewodu pokarmowego. Odgrywa on ważną rolę w odporności w obrębie tego narządu, jak również całego organizmu [2].
Na GALT składają się komórki odpornościowe, które są niezwykle ważne, aby układ immunogoliczny działał jak należy. Wśród nich wyróżnia się:
– limfocyty T,
– limfocyty B,
– makrofagi,
– komórki prezentujące antygen (np. komórki dendrytyczne),
- specyficzne limfocyty nabłonkowe i śródbłonkowe.
Tworzą one barierę ochronną przed bakteriami chorobotwórczymi. Tym samym pozytywnie oddziałują na układ odpornościowy i metabolizm. Ponadto, pod wpływem bakterii pobudzone zostaje wytwarzanie śluzu, pełniącego funkcję neutralizujące szkodliwe produkty przemiany materii, toksyn, czy alergenów [2,3].
Złe bakterie w jelitach – dysbioza
Niestety sprawa nie jest taka prosta jakby mogło by się wydawać, ponieważ niekorzystna dieta, która jest uboga w błonnik i inne składniki odżywcze. Zaburza rozwój flory bakteryjnej, co ułatwia jej kolonizację przez szkodliwe bakterie. Takie jak Clostridium Difficile, czy patogennej E. Coli, zaburzając funkcje jelita grubego.
Stosowanie używek takich jak alkohol, zażywanie niektórych leków, częste stosowanie antybiotyków, nadmierna ilość stresu i brak odpowiedniej jakości snu – również wpływają na skład i różnorodność bakterii komensalnych [4]. Prowadzi to do dysbiozy jelitowej, czyli zaburzeń w utrzymaniu korzystnej mikrobioty jelitowej. Co przekłada się na funkcjonowanie układu pokarmowego, powstawanie zaburzeń metabolicznych, psychicznych i autoimmunizacyjnych, a także zachwianie w szczelności i funkcji bariery jelitowej. Stan ten najczęściej objawia się zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego. Czyli, biegunkami, zaparciami, wzdęciami brzucha, a także chorobami.
Do których należą: Zespół jelita drażliwego, atopowe zapalenie skóry, zaburzenia psychiczne i dolegliwości chorobowe układu nerwowego (depresja, schizofrenia i autyzm).
Obecnie prowadzone są badania sprawdzające również związek między składem mikrobiomu jelitowego, a występowaniem chorób cywilizacyjnych, takich jak: otyłość, cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego [1]. Problem jest bardziej złożony niż mogłoby się wydawać.
Jak wzmocnić jelita?
Aby wspomóc pracę jelit oraz zwiększyć odporność organizmu, należy szczególnie zadbać o ten odcinek przewodu pokarmowego. W przypadku zaburzeń lub np. stosowania długotrwałej antybiotykoterapii, dostarczyć odpowiednie szczepy i rodzaje przyjaznych bakterii. Do jednych z najważniejszych, należą bakterie z rodzaju Bifidobacterium, Lactobacillus, Streptococcus thermophilus i Enterococcus faecium. Które również zostały umieszczone w produkcie Neutrient Neu Biotic.
Jakie bakterie odgrywają pozytywną rolę w odporności?
Bifidobacterium
Stanowią ok. 80% mikroorganizmów w jelicie człowieka. Zasiedlają przewód pokarmowy i wpływają korzystnie na zdrowie całego organizmu. Każdy z nich pełni ważne funkcje, a razem tworzą cały ekosystem, wspierający działanie układu immunologicznego.
B. bifidum, B. breve, B. infantis, B. lactis, B. longum. Wytwarzają kwas mlekowy, chroniąc organizm przed kolonizacją szkodliwymi drobnoustrojami. Mają właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Dzięki czemu mogą wspierać organizm w trakcie leczenia chorób autoimmunologicznych. Do których należą: Zespół jelita drażliwego (IBS), Nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD) np. choroba Leśniowskiego Crohna, czy Wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Są kluczowe we wzmacnianiu funkcji i tworzeniu bariery ochronnej komórek jelitowych. W zespołach złego wchłaniania i nieszczelności jelit przyspieszają ich regenerację. Wspierają organizm w leczeniu biegunki, otyłości, podrażnienia jelit, zakażeń E. coli, wzdęć oraz alergii [5-14].
Lactobacillus
To rodzaj bakterii, mających zdolność przemiany laktozy i innych prostych cukrów do kwasu mlekowego. Występują w fermentowanych produktach mlecznych i roślinnych. A także naturalnie zasiedlają przewód pokarmowy ludzi i zwierząt.
L. acidophilus, L. bulgaricus, L. casei, L. crispatus, L. gasseri, L. plantarum, L. reuteri, L. rhamnosus, L. jensenii, L. fermentum, L. lactis, L. salivarius. Produkują kwas mlekowy, zapewniając odpowiedni, lekko kwaśny odczyn nabłonka jelit, przez co chronią organizm przed zasiedleniem przez szkodliwe bakterie i grzyby. Wzmacniają funkcję ochronną błony śluzowej jelita, zapobiegając wystąpieniu Zespołu nieszczelnego jelita, stanów zapalnych, alergii, czy nietolerancji pokarmowych. Wspomagają organizm w trakcie leczenia chorób i dolegliwości, do których zalicza się: zaburzenia trawienia, biegunki po antybiotykowe, Zespół jelita drażliwego (IBS), Nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD). Zmniejszają objawy zaparć i są pomocne przy leczeniu chorób psychicznych takich jak ADHD czy depresja. Posiadają zdolność zmniejszania poziomu niekorzystnego cholesterolu. Niektóre z wymienionych chronią organizm przez zakażeniem układu moczowego (ZUM) oraz powierzchownym infekcjom błon śluzowych pochwy. Poprawiają biodostępność składników odżywczych, przez co stają się one łatwiej strawne i lepiej wchłanialne [15-38].
Streptococcus thermophilus
Bakteria ta jest oporna na wysoką temperaturę (optymalna temperatura wzrostu wynosi 45°C). Wspiera równowagę mikroflory jelitowej, wspomaga procesy trawienne, zwiększa odporność i dzięki swoim właściwościom rozkładu laktozy – wspomaga osoby cierpiące na nietolerancję laktozy [39].
Enterococcus faecium
To bakteria komensalna przewodu pokarmowego człowieka, która zasiedla naturalnie florę jelit, rzadziej pochwę oraz jamę ustną. Wiele doniesień wykazywało, że posiada także zdolność do wytwarzania folianu, który jest niezbędny do metabolizmu komórkowego, podziału komórek, produkcji witamin i syntezy aminokwasów. Uznano ją za nową klasę probiotyków nowej generacji (NGP) i przebadano ją pod kątem leczenia raka (mogą hamować wzrost i przerzuty raka jelita grubego np. Szczep E. faecium CRL 183), zaburzeń żołądkowo-jelitowych, leczenia wrzodów żołądka i obniżanie stężenia niekorzystnego cholesterolu [40]. Wszystkie powyższe właściwości składają się na poprawę funkcji organizmu i układu odpornościowego. Dbałość o skład i funkcjonowanie naszych jelit jest bardzo ważnym elementem, aby zapobiegać lub łagodzić objawy wielu schorzeń oraz modulować odporność, której miejsce zaczyna się w jelitach. Warto również pamiętać, że o układ odpornościowy warto dbać i wzmacniać przez cały rok, a nie wyłącznie w okresie wzmożonych infekcji.
Autor: mgr Julia Bałdyga, dietetyk.
Bibliografia:
[1] Gałecka, Mirosława, Anna M. Basińska, and Anna Bartnicka. “Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka—implikacje w praktyce lekarza rodzinnego.” Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 12. No. 2. 2018.
[2] Górska, Sabina, Anna Jarząb, and Andrzej Gamian. “Bakterie probiotyczne w przewodzie pokarmowym człowieka jako czynnik stymulujący układ odpornościowy* Probiotic bacteria in the human gastrointestinal tract as a factor stimulating the immune system.” Postepy Hig Med Dosw.(online) 63 (2009): 653-667.
[3] Tokarz-Deptuła, Beata, et al. “Bakterie komensalne a odporność układu pokarmowego, oddechowego i moczowo-płciowego.” Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej 70 (2016).
[4] E. Mayer ,, Twój drugi mózg.Komunikacja umysł-jelita’’, Wyd. Feeria, 2022.
[5] Bifidobacterium bifidum probiotyk – na co pomaga?’’ źródło Internet: https://mito-med.pl/artykul/bifidobacterium-bifidum
[6] ,,Jakie właściwości mają bakterie Bifidobacterium?’’ źródło Internet: https://zdrowegeny.pl/poradnik/bifidobacterium
[7]Arboleya S, Watkins C, Stanton C, Ross RP. Gut Bifidobacteria Populations in Human Health and Aging. Front Microbiol. 2016 Aug 19;7:1204.
[8] Ku S, Park MS, Ji GE, You HJ. Review on Bifidobacterium bifidum BGN4: Functionality and Nutraceutical Applications as a Probiotic Microorganism. Int J Mol Sci. 2016 Sep 14;17(9):1544.
[9] Bifidobacterium infantis 35624 modulates host inflammatory processes beyond the gut, David Groeger, Liam O’Mahony, Eileen F. Murphy, John F. Bourke, Timothy G. Dinan, Barry Kiely, Fergus Shanahan, Eamonn M.M. Quigley, Gut Microbes, Volume 4, 2013 – Issue 4.
[10] Effects of the probiotic Bifidobacterium infantis in the maternal separation model of depression, L. Desbonnet, L. Garrett, G. Clarke, B. Kiely, J.F. Cryan, T.G.Dinan, Neuroscience Volume 170, Issue 4, 10 November 2010, Pages 1179-1188.
[11] Kotowska M.: Rola Bifidobacterium animalis subsp. Lactis w gastroenterologii dziecięcej. Forum Pediatrii Praktycznej 2019; 26.
[12] Sichetti, Marzia, et al. “Anti-inflammatory effect of multistrain probiotic formulation (L. rhamnosus, B. lactis, and B. longum).” Nutrition 53 (2018): 95-102.
[13] Xiao, Yue, et al. “Human gut-derived B. longum subsp. longum strains protect against aging in a D-galactose-induced aging mouse model.” Microbiome 9.1 (2021): 1-23.
[14] Lin, Meei-Yn, and Fen-Juan Chang. “Antioxidative effect of intestinal bacteria Bifidobacterium longum ATCC 15708 and Lactobacillus acidophilus ATCC 4356.” Digestive diseases and sciences 45.8 (2000): 1617-1622.
[15] Lin, Meei-Yn, and Fen-Juan Chang. “Antioxidative effect of intestinal bacteria Bifidobacterium longum ATCC 15708 and Lactobacillus acidophilus ATCC 4356.” Digestive diseases and sciences 45.8 (2000): 1617-1622.
[16] ,,Lactobacillus acidophilus – 7 korzyści ze stosowania tych bakterii’’ źródło Internet: https://mito-med.pl/artykul/7-korzysci-ze-stosowania-lactobacillus-acidophilus
[17] ,,Lactobacillus bulgaricus: Benefits, Side Effects, and More’’ źródło Internet: https://www.healthline.com/health/food-nutrition/probiotics-for-kids#How-we-chose
[18] Pimentel, Tatiana Colombo, et al. “Health benefits and technological effects of Lacticaseibacillus casei-01: An overview of the scientific literature.” Trends in Food Science & Technology 114 (2021): 722-737.
[19] ,,Lactobacillus casei – 21 potwierdzonych korzyści zdrowotnych’’ źródło Internet: https://mito-med.pl/artykul/21-potwierdzonych-korzysci-zdrowotnych-lactobacillus-casei
[20] Stapleton, Ann E., et al. “Randomized, placebo-controlled phase 2 trial of a Lactobacillus crispatus probiotic given intravaginally for prevention of recurrent urinary tract infection.” Clinical infectious diseases 52.10 (2011): 1212-1217.
[21] Matsuda, Yuko, et al. “Culture supernatants of Lactobacillus gasseri and L. crispatus inhibit Candida albicans biofilm formation and adhesion to HeLa cells.” Mycopathologia 183.4 (2018): 691-700.
[22] Selle, Kurt, and Todd R. Klaenhammer. “Genomic and phenotypic evidence for probiotic influences of Lactobacillus gasseri on human health.” FEMS microbiology reviews 37.6 (2013): 915-935.
[23] Kim, Woon-Ki, et al. “Administration of Lactobacillus paracasei strains improves immunomodulation and changes the composition of gut microbiota leading to improvement of colitis in mice.” Journal of Functional Foods 52 (2019): 565-575.
[24] Muzaffar, Khalid, et al. “Commercially Available Probiotics and Prebiotics Used in Human and Animal Nutrition.” Advances in Probiotics. Academic Press, 2021. 417-435.
[25] ,,Lactobacillus plantarum 299v – zakres działania, właściwości, zastosowanie w konkretnych jednostkach chorobowych’’ źródło Internet: https://radioklinika.pl/lactobacillus-plantarum-299v-dsm-9843-wskazania/
[26] Berstad A, Raa J, Valeur J. Tryptophan: ‘essential’ for the pathogenesis of irritable bowel syndrome? Scand J Gastroenterol. 2014 Dec;49(12):1493-8.
[27] Mackos AR, Galley JD, Eubank TD, Easterling RS, Parry NM, Fox JG, Lyte M, Bailey MT. Social stress-enhanced severity of Citrobacter rodentium-induced colitis is CCL2-dependent and attenuated by probiotic Lactobacillus reuteri. Mucosal Immunol. 2016 Mar;9(2):515-26.
[28] Savino F, Pelle E, Palumeri E, Oggero R, Miniero R. Lactobacillus reuteri (American Type Culture Collection Strain 55730) versus simethicone in the treatment of infantile colic: a prospective randomized study. Pediatrics. 2007 Jan;119(1):e124-30.
[29] Segers ME, Lebeer S. Towards a better understanding of Lactobacillus rhamnosus GG–host interactions. Microb Cell Fact. 2014 Aug 29;13 Suppl 1(Suppl 1):S7.
[30] Ivanovic N, Minic R, Djuricic I, Radojevic Skodric S, Zivkovic I, Sobajic S, Djordjevic B. Active Lactobacillus rhamnosus LA68 or Lactobacillus plantarum WCFS1 administration positively influences liver fatty acid composition in mice on a HFD regime. Food Funct. 2016 Jun 15;7(6):2840-8.
[31] Park KY, Kim B, Hyun CK. Lactobacillus rhamnosus GG Reverses Insulin Resistance but Does Not Block Its Onset in Diet-Induced Obese Mice. J Microbiol Biotechnol. 2015 May;25(5):753-7.
[32] Park KY, Kim B, Hyun CK. Lactobacillus rhamnosus GG improves glucose tolerance through alleviating ER stress and suppressing macrophage activation in db/db mice. J Clin Biochem Nutr. 2015 May;56(3):240-6.
[33] Spurbeck RR, Arvidson CG. Lactobacillus jensenii surface-associated proteins inhibit Neisseria gonorrhoeae adherence to epithelial cells. Infect Immun. 2010 Jul;78(7):3103-11.
[34] ang YJ, Kim WK, Han DH, Lee K, Ko G. Lactobacillus fermentum species ameliorate dextran sulfate sodium-induced colitis by regulating the immune response and altering gut microbiota. Gut Microbes. 2019;10(6):696-711.
[35] Lee CS, Kim SH. Anti-inflammatory and Anti-osteoporotic Potential of Lactobacillus plantarum A41 and L. fermentum SRK414 as Probiotics. Probiotics Antimicrob Proteins. 2020 Jun;12(2):623-634.
[36] Simčič, Saša, et al. “Engineered and wild-type L. lactis promote anti-inflammatory cytokine signalling in inflammatory bowel disease patient’s mucosa.” World Journal of Microbiology and Biotechnology 35.3 (2019): 1-9.
[37] Shimauchi H., Mayanagi G., Nakaya S. i wsp.: Improvement of periodontal condition by probiotics with Lactobacillus salivarius WB21: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. „J Clin Periodontol” 2008, 35:897-905.
[38] Tokarz-Deptuła, B., Śliwa-Dominiak, J., Adamiak, M., & Deptuła, W. (2015). Probiotyki a wybrane schorzenia u ludzi. Post. Mikrobiol, 54(2), 133-140.
[39] Klichowska-palonka, M., & Bachanek, T. (2011). Kliniczne możliwości stosowania probiotyków ze szczególnym uwzględnieniem ich działania w jamie ustnej–przegląd piśmiennictwa. dent. Med. probl, 48(3), 431-435.
[40] ,,Enterococcus faecium as Next Generation Probiotics’’ źródło Internet: https://live-biotherapeutic.creative-biolabs.com/enterococcus-faecium.htm?gclid=EAIaIQobChMInIfWv8al-QIVrACiAx0yaQywEAMYASAAEgJmQfD_BwE
