Blog

Definicja suplementu diety

W świetle przepisów prawa ,,Suplement diety’’ definiowany jest jako środek spożywczy, co oznacza, że traktowany jest jako żywność i musi odpowiadać definicji zawartej w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r., która dokładnie brzmi: 
„Żywność (środek spożywczy) oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać”. [1,2]

Organizm ludzki stale narażony jest na działanie wielu czynników zewnętrznych, które mogą być szkodliwe dla zdrowia.

Zanieczyszczone powietrze, stres, nieodpowiedni sposób żywienia, szybkie tempo życia, a także niska aktywność ruchowa, sprawiają, że narażamy się na pojawienie się niedoborów pokarmowych. [3]
Powodem niedoborów mogą też być długotrwałe terapie farmakologiczne, choroby przewlekłe czy np. genetyczne zaburzenia syntezowania określonego składnika odżywczego.



Jaki jest cel stosowania suplementów diety?

Celem suplementacji jest uzupełnianie podstawowej diety w składniki odżywcze. Suplementy diety są skoncentrowanym źródłem składników mineralnych, witamin, czy też innych substancji czynnych, charakteryzujących się konkretnym efektem odżywczym (np. kurkumina, błonnik pokarmowy, kapsaicyna, resweratrol, fitoestrogeny, indolo-3-karbinol).

Skład surowcowy suplementów diety jest bardzo zróżnicowany, jednak najczęściej stosowanymi produktami są rośliny lub pozyskiwane z nich ekstrakty.

Suplementy klasyfikowane  są na podstawie sześciu kategorii: 
aminokwasów, enzymów, prebiotyków i probiotyków, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3 i omega-6), składników roślinnych oraz innych substancji. 
Ponadto, składniki te muszą zostać wprowadzone do obrotu w postaci ułatwiającej ich spożycie (np. proszek, żel, płyn, kapsułka, tabletka). [1,3,4,5]

 
I tutaj ważna uwaga! – zawsze należy czytać etykiety produktów, aby zweryfikować ich skład. Jeśli na liście pojawią się nieznane Ci składniki, które nie mają nic wspólnego z danym suplementem, to korzystniej będzie z niego zrezygnować. Zdarza się, że do produktów dodawane są sztuczne dodatki, które poza określoną dla nich funkcją mogą zaburzać wchłanianie składnika aktywnego, a ponadto spożywanie w dużych ilościach tego typu substancji może obciążać organizm (w tym najważniejsze organy). [6]

Suplement diety nie jest lekiem


Warto pamiętać o istotnym fakcie – suplementy diety to produkty uzupełniające podstawową dietę i w żaden sposób nie zastąpią prawidłowego sposobu żywienia. Inną ważną informacją jest fakt, że zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego – suplement diety nie powinien być charakteryzowany jako preparat posiadający właściwości produktu leczniczego – suplement diety to nie lek! Suplementy diety mogą wykazywać działanie odżywcze lub fizjologiczne, natomiast produkty lecznicze wpływają m.in. na działanie metaboliczne. [1,2,3].

Z tego też powodu w przypadku ustalania spożycia suplementu nie mówimy o dawkowaniu a o spożyciu dziennym. W ten właśnie sposób ustalane są normy spożycia.

..

Korzyści i zagrożenia wynikające ze spożycia


Korzyści

Stosowanie odpowiednio dobranej suplementacji ma na celu wsparcie organizmu w procesach energetycznych zachodzących na poziomie komórkowym, odżywieniu go poprzez dostarczanie makro- i mikroskładników, poprawy procesów myślowych i witalnych, ochrony przed działaniem stresu oksydacyjnego wywołanego zanieczyszczeniem środowiska, a także z uwagi na aspekt urodowy – poprawa wyglądu i kondycji skóry, włosów oraz paznokci. Suplementy diety są źródłem składników odżywczych, które mogą obniżyć ryzyko pojawienia się niektórych chorób.

Zbyt niska zawartość danego składnika odżywczego w ustroju została nazwana niedoborem (w przypadku witamin – awitaminozą), na skutek czego niniejsza sytuacja może doprowadzać do zaburzeń i pogorszenia  procesów fizjologicznych w organizmie człowieka, przez co może okazać się, że suplementacja wybranym składnikiem może być niezbędna. [2,3]



Zagrożenia

Pomimo licznych korzyści wynikających ze wzbogacania swojej diety i wielu udowodnionych pozytywnych skutków włączania dodatkowej podaży składników, nie należy zapominać o tych mniej przyjemnych efektach – zagrożeniach dla zdrowia.

Nieprawidłowe przyjmowanie preparatów witaminowych może doprowadzić do zachwiania równowagi składników odżywczych, ponieważ w większości przypadków powinny być dostarczane w określonych proporcjach (duża część z nich działa na zasadzie antagonistów, gdy jednego składnika jest zbyt wiele inne mogą być gorzej wchłaniane np. witaminy z grupy B powinny być stosowane kompleksowo, ponieważ uzupełniają się wzajemnie i przyjmowanie tylko jednego rodzaju z tej grupy witamin może prowadzić do zachwiania równowagi między pozostałymi).

Zbyt duże ilości danej substancji w organizmie, może powodować ich nadmiar (hiperwitaminoza) – szczególnie dotyczy to pierwiastków śladowych (mikroelementów) oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli witaminy A, D, E i K (ponieważ mogą one nadmiernie kumulować się w narządach np. witamina A w nadmiernych ilościach może kumulować się w wątrobie i uszkadzać jej komórki).

Do innych zagrożeń należy interakcja z przyjmowanymi lekami. Przy diagnostyce, mogą zaburzać wyniki badań diagnostycznych. Niektóre choroby, mogą wykluczać możliwość suplementacji konkretnych składników. 
Suplementy diety mogą też być przyjmowane w niewystarczających ilościach, przez co mogą wydawać się nieskuteczne lub de facto nie dawać żadnego efektu wspierającego zdrowie. [3,4]



Dostępne formy suplementacji


Na rynku obecnych jest wiele postaci suplementów diety i ich ilość nieustannie wzrasta. Wśród najpopularniejszych wyróżnia się formę: tabletki, kapsułki, proszki, żele, krople, aerozole, lub liposomale.

Oferta jest z pewnością szeroka, jednak czy każdą z nich należy traktować jednakowo? Jak już wcześniej wspomniano, istotne jest sprawdzenie składu danego produktu, ponieważ może okazać się, że zawarte w nich składniki są zdecydowanie niepotrzebne, a nawet mogą zawierać potencjalnie szkodliwe substancje.

Powszechnie wykorzystywna forma tabletki, jest najczęściej uzupełniana właśnie w takie elementy. Szacuję się, że wiele z nich zawiera ok. 50% substancji o potencjale – wypełniającym, wiążącym, konserwującym, lub przeciwzbrylającym.

Wśród sztucznych dodatków należy unikać:

– Syropu sorbitolowego,

– Oleju palmowego,

– Wosków,

– Talku,

– Dwutlenku tytanu (od niedawna uznanego za składnik rakotwórczy),

– Sukralozy,

– Stearynian magnezu,

– Cukier
– sacharoza, glukoza,

– Substancje słodzące: acesulfam K, mannitol, aspartam, syrop glokozowy, sukraloza,

– Dwuzasadowy fosforan wapnia, fosforan dwuwapniowy,

- Żelatyna,

– Szelak,

– Błękit brylantowy,

– Nierozpuszczalny poliwinylopirolidon [7].


Suplementy diety posiadają zarówno korzyści, ale również pewne zagrożenia (jeśli ich spożycie nie jest odpowiednio zarządzane). Dlatego suplementacja zawsze powinna być kontrolowana i przebiegać pod okiem specjalisty – lekarza lub dietetyka, który opracuje specjalny plan dietetyczny i pokieruje żywienie tak by przyniosło ono wyłącznie same pozytywy. Nie należy zapominać, że przy suplementacji mogą wystąpić również problemy z absorpcją konkretnego składnika odżywczego, będące wynikiem przebytej lub trwającej choroby. Mogą również wystąpić inne składniki, które mogą ograniczać lub blokować wchłanianie niektórych substancji.  



Autor: Julia Bałdyga, Dietetyk.


Bibliografia: 



[1] Krasnowska, G., & Sikora, T. (2011). Suplementy diety a bezpieczeństwo konsumenta. Żywność Nauka Technologia Jakość, 18(4).

[2] Bojarowicz, H. A. L. I. N. A., & Dźwigulska, P. (2012). Suplementy diety. Część I. Suplementy diety a leki–porównanie wymagań prawnych. Hygeia Public Health, 47(4), 427-432.

[3] Mieszkowska, M., & Michota-Katulska, E. (2008). Suplementy diety-korzyści i działania niepożądane. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka, 28-30.

[4] Bojarowicz, H., & Dźwigulska, P. (2012). Suplementy diety. Część II. Wybrane składniki suplementów diety oraz ich przeznaczenie. Hygeia Public Health, 47(4), 433-441.

[5] Schlegel-Zawadzka, M., & Barteczko, M. (2009). Ocena stosowania suplementów diety pochodzenia naturalnego w celach prozdrowotnych przez osoby dorosłe. Żywność Nauka Technologia Jakość, 16(4).

[6] Joanna, P. (2005). Przepisy prawne regulujące stosowanie dodatków do żywności.

[7] Viridian ,,Co znajdziesz w suplementach?’’O czym lekarze Ci nie powiedzą, nr 8(32), 2017, s. 81.