Nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne może spowodować uszkodzenia, zmiany w pigmentacji i oznaki przedwczesnego starzenia się skóry. W tym artykule wyjaśnimy, w jaki sposób poznanie swojego fototypu skóry pozwala lepiej zrozumieć i chronić się przed uszkodzeniami słonecznymi (poparzenia) i zmniejszyć ryzyko raka skóry.
W okresie pełnego lata, wielu z nas nie może się doczekać się chwili wystawienia twarzy do słońca. Zanim jednak wybierzemy się na plażę uzbrojeni w ulubione książki, w poszukiwaniu idealnego miejsca do opalania, pomyślmy o naszej skórze, największym organie naszego ciała wchodzącym w skład układu immunologicznego.
Co to są fototypy skóry?
Klasyfikacja fototypów skóry została opracowana przez Thomasa B. Fitzpatricka w 1975 r. Po raz pierwszy sklasyfikował on typy skóry na podstawie wyników swoich badań dotyczących ochrony przeciwsłonecznej na świeżym powietrzu w Brisbane w Australii w 1972 r. [1] Był w stanie zaobserwować, jak łatwo opalają się różne typy skóry, i który rodzaj skóry najbardziej narażony jest na oparzenia słoneczne pod wpływem promieni UV. Na podstawie swoich obserwacji opracował system oparty na kolorze skóry danej osoby i reakcji skóry na promieniowanie ultrafioletowe (UVR). Obecnie znany jako Test Typowania Skóry Fitzpatricka, który zyskał uznanie na całym świecie. Wielu dermatologów używa go jako narzędzia do fototerapii schorzeń skóry oraz do opracowywania odpowiednich produktów dla skóry jak i zabiegów kosmetycznych. Pracownicy służby zdrowia używają również systemu Fitzpatrick do identyfikacji ryzyka przedwczesnego starzenia się skóry spowodowanego ekspozycją na słońce. A także prawdopodobieństwa zachorowania na raka skóry.
Dlaczego warto korzystać z systemu typów skóry Fitzpatrick?
Istnieją dwa główne czynniki, które wpływają na typ skóry: predyspozycja genetyczna osoby oraz jej reakcja na promieniowanie UV oraz nawyki związane z opalaniem. Kolor skóry jest determinowany genetycznie przez ilość melaniny znajdującą się w komórkach skóry [2]. Melanina to pigment występujący naturalnie w skórze, który chroni ją przed słońcem, pomagając wchłaniać i rozpraszać energię UVR. Próg naturalnej ochrony Twojej skóry bezpośrednio odpowiada stopniowi pigmentacji, która zapewnia znaczną (ale ograniczoną) ochronę przed fotostarzeniem i ryzykiem raka skóry. System typu skóry Fitzpatricka jest skutecznym sposobem określania różnych czynników ryzyka związanych z typem skóry każdego pacjenta. Jest powszechnie używany do przewidywania ryzyka fotouszkodzeń i raka skóry. Służy również do oceny reakcji różnych typów skóry na typowe zabiegi kosmetyczne, a tym samym potencjalnych zagrożeń z nimi związanych, takich jak podrażnienie skóry, przebarwienia i ryzyko bliznowacenia [3].
Sześć kategorii w skali Fitzpatricka
Początkowo Fitzpatrick podzielił typy skóry na trzy kategorie w oparciu o reakcje białej skóry. Później włączono brązową skórę i podzielono na kolejne trzy grupy: typ IV dla skóry jasnobrązowej, typ V dla skóry brązowej i typ VI dla skóry ciemnobrązowej lub czarnej [4]. Obecna klasyfikacja fototypów skóry Fitzpatricka jest podzielona na sześć różnych typów skóry, kolor skóry i reakcję na promieniowanie UV. Obejmuje to zakres od bardzo jasnej skóry (fototyp I) do bardzo ciemnej skóry (fototyp VI), w zależności od tego, czy dana osoba opala się czy występują u niej poparzenia przy pierwszej średniej ekspozycji na słońce.
3-etapowy test, ujawniający fototyp skóry
1. Cechy fizyczne (genetyczne)
Wynik | |||||
Charakterystyka | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Twój kolor oczu | Jasnoniebieski, zielony lub szary | Niebieski, zielony lub szary | Ciemnoniebieski, zielony, jasnobrązowy (orzechowy) | Ciemny brąz | Brązowo-czarny |
Twój naturalny, niefarbowany kolor włosów (przed siwieniem) | Rudy | Blond | Kasztan lub ciemny blond | Ciemny brąz | Czarny |
Kolor nienaświetlonej skóry | Różowy | Bardzo blady | Jasnobrązowy lub oliwkowy | Brązowy | Ciemny brąz |
Ilość piegów na ciele (obszar nie odkryty tj. twarz) | Wiele | Kilka | Mało | Rzadko spotykane | Brak |
2. Reakcja ekspozycji na słońce (wrażliwość)
Wynik | |||||
Narażenie | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Twoja reakcja skóry, jeśli pozostajesz na słońcu zbyt długo | Poważne oparzenia, pęcherze, łuszczenie się | Umiarkowane oparzenia, pęcherze, łuszczenie | Po oparzeniach czasami następuje łuszczenie | Rzadkie oparzenia | Bez oparzeń |
Czy brązowiejesz po ekspozycji na słońce? | Nigdy | Rzadko | Czasami | Często | Zawsze |
Jak brązowy się stajesz? | Prawie wcale lub wcale | Lekka opalenizna | Średnia opalenizna | Ciemna opalenizna | Bardzo ciemna opalenizna |
Jak wrażliwa jest Twoja twarz na słońce? | Bardzo wrażliwa | Wrażliwa | Lekko wrażliwa | Odporna | Bardzo wytrzymała |
3. Nawyki opalania
Wynik | |||||
Narażenie | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Jak często się opalasz? | Nigdy | Rzadko | Czasami | Często | Zawsze |
Kiedy ostatnio wystawiałeś skórę na ekspozycje promieni słonecznych lub korzystałeś z solarium? | Ponad 3 miesiące temu | W ciągu ostatnich 2-3 miesięcy | W ciągu ostatnich 1-2 miesięcy | W ostatnim tygodniu | Ostatniego dnia |
Teraz zsumuj wyniki z każdej z trzech tabel, aby odkryć swój typ skóry. Wszystkie kategorie wyszczególniono w poniższej tabeli.
Wynik | Typ skóry wg Fitzpatricka |
0-6 | (I) Bladobiała skóra |
7-13 | (II) Biała skóra |
14-20 | (III) Jasnobrązowa skóra |
21-27 | (IV) Umiarkowanie brązowa skóra |
28-34 | (V) Ciemnobrązowa skóra |
35 | (VI) Skórka głęboko pigmentowana od ciemnobrązowej do czarnej |
Czego możesz się nauczyć z wyników?
Każdy rodzaj skóry wiąże się z różnymi poziomami ryzyka pod względem ekspozycji na słońce. Oto co powinieneś wiedzieć:
Typ skóry I (0-6 punktów): Dobry przykład – odcień skóry skandynawskiej, bardzo blada, niezwykle wrażliwa.
Twoja skóra zawsze jest podatna na poparzenia, nigdy nie opala się i jest bardzo wrażliwa na słońce. Jesteś wyjątkowo podatny na uszkodzenia skóry i większe ryzyko zachorowania na raka skóry. Należy szczególnie uważać na wygląd swojej skóry i skontaktować się z lekarzem w przypadku zauważenia jakichkolwiek zmian.
Typ skóry II (7-13 punktów): Najczęściej blada karnacja lub północni Azjaci. Twoja skóra łatwo się poparzy, opala się minimalnie i jest bardzo wrażliwa na słońce. Jesteś bardzo podatny na uszkodzenia skóry, a także nowotwory, takie jak rak podstawnokomórkowy i rak płaskonabłonkowy.
Typ skóry III (14-20 punktów): Zwykle jasnobrązowa skóra i niektórzy Azjaci. Twoja skóra jest podatna na poparzenia i ma tendencję do stopniowego opalania – do odcienia jasnobrązowego, charakteryzuję się umiarkowaną wrażliwością na słońce. Opalanie jest oznaką uszkodzenia UVR, które może prowadzić do raka skóry, więc Twoja skóra jest nadal wrażliwa.
Typ skóry IV (21-27 punktów): Dobrym przykładem jest odcień skóry śródziemnomorskiej, bliskowschodniej i południowoazjatyckiej. Twoja skóra ma tendencję do łatwego opalania i jest mniej podatna na poparzenia. Posiadasz minimalną wrażliwość na słońce, ale nadal jesteś narażony na raka skóry.
Typ skóry V (28-34 punkty): Głównie ciemnobrązowa skóra, typowo latynoski i niektórzy Afrykanie. Twoja skóra łatwo się opala i rzadko występują na niej poparzebua, ale nadal może rozwinąć się rak skóry.
Typ skóry VI (ponad 35 punktów): Afrykanie o ciemniejszej karnacji i rdzenni Australijczycy. Twoja skóra nigdy się nie “pali”, jest głęboko napigmentowana i nie jest wrażliwa na słońce. Chociaż ten rodzaj skóry zapewnia lepszą ochronę przed promieniowaniem UVR niż inne rodzaje skóry, rak skóry może nadal występować u osób o bardzo ciemnej skórze.
10 najlepszych sposobów ochrony skóry przed uszkodzeniami słonecznymi.
Znając swój fototyp skóry, możesz podjąć świadomą decyzję, w jaki sposób chronić swoją skórę. Nawet jeśli skóra każdego człowieka jest inna i inaczej reaguje na działanie promieni słonecznych, wiedza o tym, jak bardzo jesteś podatny na poparzenie słoneczne, umożliwia podjęcie odpowiednich środków ostrożności w celu ochrony skóry. Jednak każdy – niezależnie od rodzaju skóry – powinien wdrożyć strategię ochrony przeciwsłonecznej. Postaraj się przestrzegać tych 10 najważniejszych wskazówek:
1) Dostosuj swoją dietę, aby zawierała dużo witamin, minerałów i przeciwutleniaczy, które chronią skórę. Witaminy A, C i D, glutation i cynk są szczególnie korzystne dla zdrowia skóry.
2) Noś krem przeciwsłoneczny o SPF 30 lub więcej, jeśli masz fototyp skóry I lub II i SPF 15 lub wyższym, jeśli masz skórę typu III do VI ogranicz czas spędzany na słońcu, a zwłaszcza unikaj południowego słońca.
3) Ogranicz czas spędzany na słońcu, a zwłaszcza unikaj południowego słońca.
4) Szukaj zacienionych obszarów, gdy jesteś na zewnątrz.
5) Noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
6) Noś czapkę, która chroni zarówno głowę, jak i twarz.
7) Noś odzież ochronną zapewniającą ochronę przed słońcem, jeśli pracujesz na zewnątrz lub będziesz narażony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych przez kilka godzin.
8) Używaj środków nawilżających i do makijażu z wysoką ochroną SPF.
9) Co miesiąc sprawdzaj skórę całego ciała, uważaj na nietypowe narośla lub pieprzyki.
10) Każdego roku lekarz powinien sprawdzać skórę, szczególnie jeśli ktoś z Twojej rodziny chorował na raka skóry.
Źródła:
1. Sachdeva S. Fitzpatrick skin typing: Applications in dermatology. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2009;75:93-6.
2. Solano F. Melanins: Skin Pigments and Much More-Types, Structural Models, Biological Functions and Formation Rouotes. New Journal of Science 2014, ID 498276:1-28.
3. Sachdeva S. Fizpatrick skin typing: Applications in dermatology. Indian Journal of Dermatology, Venereology and Leprology 2009; 75,1: 93-96.
4. Ravnbak MH, MD. Objective determination of Fitzpatrick skin type. Danish Medical Bulletin 2010; 1-20.
5. Pullar JM, Carr AC, Vissers MCM. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients. 2017;9(8):866.
6. Foundational Medicine. Monograph, Glutathione.http://archive.foundationalmedicinereview.com/publications/6/6/601.pdf.[Accessed 17.4.20.]
7. NHS. Vitamin D. https://www.nhs.uk/conditions/vitamins-and-minerals/vitamin-d/. [Accessed 28.7.20.]
8. Mostafa WZ, Hegazy RA. Vitamin D and the skin: Focus on a complex relationship: A review. J Adv Res. 2015;6(6):793-804
9. Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Ageny (ARPANSA). Fitzpatrick skin phototype. https://www.arpansa.gov.au/sites/default/files/legacy/pubs/RadiationProtection/FitzpatrickSkinType.pdf. [accessed 24.7.20]
